Schade aan kabels en leidingen bij graafwerk: buigen of barsten

In Nederland ligt circa 1,7 miljoen kilometer aan kabels en leidingen in de grond. Die zijn eigendom van ongeveer 1.100 netbeheerders. Graafwerk leidt nog veel te vaak tot schade. 

Veel graafschade is te voorkomen
Veel van die graafschade is te voorkomen, want veel problemen zijn het gevolg van onduidelijke afspraken tussen de betrokken partijen. Het devies is: ga in een vroeg stadium met elkaar om de tafel zitten en maak heldere afspraken. Dat klinkt simpel, maar blijkt in de praktijk erg lastig.

 

 

Al heel lang op het lijstje
Het onderwerp stond al heel lang op het lijstje, zei Dieneke van den Eshof, coördinator van het NARIM-kenniscentrum Claims aan het begin van de studiemiddag over kabels- en leidingenschade. Dieneke organiseerde de studiemiddag in samenwerking met Frank Prins, coördinator van het NARIM-Kenniscentrum Bouw. De bijeenkomst was georganiseerd om vertegenwoordigers van netbeheerders, opdrachtgevers en grondroerders met elkaar in gesprek te laten gaan en op die manier meer inzicht te krijgen in de soms tegengestelde belangen. NARIM-leden hadden de mogelijkheid een introducee mee te nemen en van die gelegenheid werd volop gebruik gemaakt. Het leverde goede discussies op.

De juridische aspecten en de verdeling van verantwoordelijkheden
Advocaat Ancella Klunne, gespecialiseerd in het begeleiden en ontzorgen van aannemers in bouwprojecten, krijgt in haar praktijk geregeld te maken met de juridische aspecten van schade aan kabels en leidingen als gevolg van graafwerkzaamheden. Ze behandelde drie onderwerpen:

• De overgang van de Wion (Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten) naar de Wibon (sinds juli 2018 van kracht),
• De CROW 500 richtlijn,
• Recente rechtspraak.

‘In de Wion waren al verplichtingen vastgelegd voor diverse partijen, zoals de netbeheerder, de grondroerder en de opdrachtgever. Die wet is vervangen door de Wibon. Daarin zijn aangescherpte bepalingen opgenomen. Ook huisaansluitingen (aansluitleidingen) vallen onder de wet.’ Verder zijn er nieuwe bepalingen over de procedure voor voorzorgsmaatregelen, de registratie van netten, de elektronische uitwisseling van informatie en het verstrekken van ‘nadere informatie’ als er gegraven moet worden.

 

De verantwoordelijkheden zijn mede door wet- en regelgeving meer gelijkmatig over de betrokken partijen verdeeld, is haar indruk. ‘Voor 2008 was de grondroerder vrijwel altijd aansprakelijk in geval van schade. Ook de andere partijen hebben nu meer verantwoordelijkheden om graafschade te voorkomen, al komt de rol van de opdrachtgever ook in de recente rechtspraak nauwelijks aan de orde.’

Schampen van een kabel

 

Groot gat tussen theorie en praktijk
Maar het gat tussen theorie en praktijk is nog altijd erg groot. Dat bleek al snel in de discussies. Bovendien lijkt door een uitspraak van de Hoge Raad van 25 mei 2018 de balans weer meer door te slaan naar een zwaardere verantwoordelijkheid voor de grondroerder.

 

In deze kwestie ging het om een geschil tussen netbeheerder Liander en een grondwerkbedrijf over het slaan van een damwand waarbij toch een leiding werd geraakt, ondanks allerlei voorzorgsmaatregelen die aantoonbaar ware getroffen.

 

‘In meer algemene zin moet er meer tijd worden genomen voor onderzoek en verificatie. Een opdrachtgever moet daarvoor meer budget inruimen, maar in de praktijk gebeurt dat vaak niet.’

 

Toename van het aantal graafschades en de schadelast

Het aantal graafschades aan kabels en leidingen neemt toe, liet schade-expert Laurens van Zeben van expertisebureau Vanderwal & Joosten zien. In 2018 ging het om ruim 41.000 schades met een directe schadelast van € 34,5 miljoen. Indirect is dat een veelvoud. Naast de mechanische schade en de daarmee gemoeide kosten is er in veel gevallen ook sprake van uitval van levering en moeten afnemers worden gecompenseerd. Ook bedrijven verhalen schade steeds vaker op de aansprakelijke partij en ook is er sprake van de verplichting vanaf de schadedatum hierover wettelijke rente te moeten betalen.’

 

Heipalen door een leiding

 

Van Zeben toonde aan de hand van beelden aan wat er zoal kan gebeuren bij werkzaamheden in de grond. In zijn praktijk maakt hij zeer uiteenlopende schades mee. ‘De Wet informatie-uitwisseling bovengrondse en ondergrondse netten en netwerken beschrijft uitgebreid wat verschillende partijen moeten doen om zorgvuldig te kunnen graven. De Wibon is inclusief baggerwerken, iets wat nogal eens wordt vergeten.’

 

KLIC-melding
Met een KLIC-melding bij het Kadaster ben je er nog niet, meent Van Zeben. Zo’n KLIC-melding is wettelijk verplicht om vooraf nadere informatie op te vragen over kabels en leidingen die op die plek in de grond liggen. ‘100% zekerheid biedt zo’n melding niet, maar het is wel verstandig om te doen, ook vanuit het oogpunt van zorgvuldigheid.’

 

Downloaden infographic schade door graven »

 

Ondanks alle voorzorgsmaatregelen kan het toch nog mis gaan. ‘Van belang is vooraf zoveel mogelijk te hebben gedaan om schade te voorkomen. Er gebeurt best veel aan voorbereiding, maar uit eigen ervaring kan ik zeggen dat het nog zeer geregeld voorkomt dat veel betrokken partijen over veel kennis beschikken, maar dat degene die het werk uitvoert van niks weet.’

 

'Stel vooraf veel vragen'

Ook het lezen van tekeningen kan lastig zijn, liet Van Zeben met voorbeelden zien. ‘Ik raad aannemers aan vooraf veel vragen te stellen en zoveel mogelijk zaken vast te leggen. Doe eerder melding van werkzaamheden en wacht niet tot kort voor aanvang van het werk. Meld ook schade zo snel mogelijk om erger te voorkomen.’

 

Duidelijk is dat ook opdrachtgevers een belangrijke spil zijn in het voorkomen van graafschade. ‘Soms zijn bestekken erg vaag en blijven er allerlei vragen onbeantwoord. Terwijl je toch graag antwoorden op je vragen wilt hebben voordat je aan de slag gaat. Aan de andere kant heb je vaak te maken met tijdsdruk en wil je voorkomen dat je bij een opdrachtgever als lastig wordt gekwalificeerd.’

 

Laurens van Zeben en Ancella Klunne

 

Gezamenlijke verantwoordelijkheid om graafschade te voorkomen
Alleen een breed gedragen verantwoordelijkheid en het naleven van de regels kan uitkomst bieden om het aantal graafschades terug te dringen. Want dat moet kunnen. ‘Er is nog veel te verbeteren,’ concludeerde Dieneke van den Eshof. ‘Laten we aan werken om die handschoen gezamenlijk op te pakken. Daar ligt de oplossing.’

 

Presentaties

De presentaties van Ancella Klunne en Laurens van Zeeben zijn voor NARIM-leden te downloaden via het ledendeel van deze website.

Lees ook het artikel van Ancella Klunne, 'Naar een evenwichtigere verantwoordelijkheidsverdeling bij kabel- en leidingschade'