Een kernramp…, en dan?

Wie herinnert zich niet de kernramp die op 26 april 1986 in het, toen nog, Russische Tsjernobyl plaatsvond? Kun je het je niet herinneren omdat je te jong was, dan is er nog de HBO-serie ‘Tsjernobyl’ die sinds 7 mei op televisie is en waarin gevolgen van de ramp door de geëxplodeerde kerncentrale te zien zijn. Die gevolgen waren destijds rampzalig en nog steeds, ruim dertig jaar later, is het gebied rondom de geëxplodeerde kerncentrale feitelijk een ‘no go area’.

 

Klimaatdoelstellingen behalen

Na die ramp is het onderwerp kernenergie lang geen onderwerp van discussie geweest. Echter, het klimaatpanel IPCC en de associatie voor de wereldwijde nucleaire industrie roert zich. Kernenergie kan in het kader van het behalen van de klimaatdoelstellingen een van de componenten worden om fossiele brandstof op een termijn van 25 jaar te vervangen. Kernenergie is als energiebron betrouwbaar, dat zijn wind en zon niet. Daarnaast geeft het weinig CO2 uitstoot, zeker in vergelijking met gas en kolen. Van de ongeveer 450 kerncentrales die er wereldwijd staan, bevinden zich 180 in Europa. Bij elkaar leveren ze 10,5% van de energiebehoefte. De World Nucleair Association heeft als doel gesteld dat in 2050 25% van de energiebehoefte moet worden gedekt door kernenergie.

 

Tjitske Cieremans: 'Hoe zit het met de aansprakelijkheid als het fout gaat?' 

 

Minor

Wind, zon en kernenergie als energiebronnen. Bij die laatste zijn sommigen huiverig. Is het wel veilig? En wat als het fout gaat en er straling of fall out in grote gebieden ontstaat? Hoe zit het dan met de aansprakelijkheid? Het Rotterdamse advocatenkantoor VanNiekerkCieremans verzorgde tijdens het NARIM Congres in samenwerking met het Kenniscentrum Aansprakelijkheid een minor over dit onderwerp.

 

Als het fout gaat…

Kernenergie is een veilige optie, maar als het fout gaat, dan zijn de gevolgen catastrofaal en kunnen de claims omvangrijk zijn. Daarom is er in 1960 in Parijs een Verdrag opgesteld waarin de risico’s worden gereguleerd en technologische ontwikkelingen niet worden belemmerd. In dit Verdrag zijn de basisregels hoe om te gaan met een kernongeval vastgelegd. Nationale wetten werken bepaalde aspecten van deze aansprakelijkheidsregeling nader uit of vullen ze aan. In Nederland gebeurt dat via de Wet aansprakelijkheid kernongevallen (WAKO). Deze wet geldt uitsluitend voor incidenten met kerninstallaties, ook als die het gevolg zijn van terroristische acties of ernstige natuurrampen.

 

Wat is een kernongeval

Een kernongeval is een schadebrengend feit dat voorkomt of het gevolg is van radioactieve eigenschappen van stoffen die uit een kerninstallatie zijn gekomen. Dit kan van binnenuit of van buitenaf komen. Een kernongeval hoeft niet plotseling te zijn ontstaan, het kan ook een langdurige lozing zijn geweest die niet is opgemerkt. Denk aan:

  •          Brand in een kerncentrale waardoor straling vrij komt.
  •          Besmetting van bouwvakkers bij het indammen van een meltdown.
  •          De TU-student die de reactor lek hackt.

Patrick van der Vorst: 'Wat zijn de risico's voor degenen die bij het onderhoud van de kerncentrale zijn betrokken?'

 

Aansprakelijkheid

Volgens het Verdrag geldt bij een kernongeval het normale aansprakelijkheidsrecht niet. Alleen de exploitant van de kerninstallatie is aansprakelijk en andere betrokkenen bij het incident kunnen niet aansprakelijk worden gesteld. Vervolgens maakt een stelsel van limieten, waarvoor in 1960 de basis is gelegd, een en ander redelijk ondoorzichtig en kunnen die limieten per land ook nog eens worden verhoogd of verlaagd. Zo is het bedrag waarvoor de kerncentrale Borsele maximaal aansprakelijk kan worden gesteld vastgelegd op € 1,2 miljard. Blijkt dat niet voldoende te zijn, dan hebben de Nederlandse staat en de overige staten die het Verdrag hebben ondertekend, nog ongeveer € 1,1 miljard extra gegarandeerd. Dit betekent dat de claimanten in totaal circa € 2,3 miljard kunnen verdelen. Daar vallen volgens het Verdrag de volgende schadeposten onder: alle personen-, zaak- en vermogensschade. De nationale wetgever bepaalt de verdeling. In Nederland is voor personenschade 2/3 van de limiet beschikbaar, de rest is bestemd voor zaak- en vermogensschade.

 

Risico toeleverancier

Voor schade aan de kerninstallatie zelf geldt het gewone aansprakelijkheidsrecht. Heeft bijvoorbeeld de toeleverancier van een lager van de koelpomp een productiefout gemaakt en dit leidt tot een kernongeval, dan is er schade van derden, maar ook schade aan de kerninstallatie zelf. In dat geval kan de schade op de toeleverancier worden verhaald. Ben je dus als bedrijf bij de bouw en het onderhoud van een kerncentrale betrokken, dan zijn er risico’s. Is er schade als gevolg van loos alarm dan kan degene die schuldig is aan dat alarm worden aangesproken en niet de exploitant van de kerncentrale. Waarom niet: het Verdrag zegt dat er emissie moet hebben plaatsgevonden en dat is bij loos alarm niet het geval.

 

Contract

Het is er een exploitant van een kerncentrale dus veel aan gelegen dat de aansprakelijkheidsrisico’s zo klein mogelijk zijn. Daarom kunnen zij met toeleveranciers contractueel overeenkomen dat als er schade is aan derden, de toeleverancier dit financieel moet vergoeden. Directe claims van exploitanten richting toeleveranciers zijn verboden.

 

Inzichten en verduidelijking

Nu kernenergie hoog op de politieke agenda’s staat, is het belangrijk om te weten wie wanneer bij een eventuele kernramp aansprakelijk is. De minor van VanNiekerkCieremans zorgde voor inzichten en verduidelijking.


« vorige pagina         meer nieuws »